Płomykówka (Tyto alba)

Płomykówka zwyczajna, płomykówka (Tyto alba) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny płomykówkowatych (Tytonidae)

Występowanie

Spośród wszystkich sów najbardziej rozpowszechniony na świecie gatunek. Zamieszkuje wszystkie kontynenty oprócz Antarktyki. W Polsce nieliczny ptak lęgowy (tylko podgatunek T. alba guttata), osiadły.

Cechy gatunku

Obie płci ubarwione jednakowo, ale samice są nieco większe od samców. Sylwetka smukła, skrzydła długie i wąskie, nogi długie i opierzone. Szlara w kształcie serca, wokół oczu rdzawa, na zewnątrz bieleje. Oczy czarne. Wierzch szarobrązowy z nielicznymi drobnymi plamkami. Lotki i sterówki jasnobrązowe w poprzeczne ciemne pasy. Spód żółtobrązowy z drobnymi plamkami (opis dotyczy rodzimego podgatunku T. alba guttata).
Płomykówki mają bardzo dobrze rozwinięty zmysł słuchu oraz zdolność widzenia w słabym oświetleniu, dzięki czemu są doskonałymi myśliwymi. Potrafią dokładnie zlokalizować ofiarę nawet w całkowitej ciemności – pomaga im w tym asymetryczne usytuowanie uszu. Gdy hałas jest zbyt uciążliwy, bardzo wrażliwe uszy mogą być zasłonięte małymi klapkami z piór. Jak wszystkie sowy, płomykówki latają bezszelestnie dzięki specyficznym piórom podobnym do puchu, mogą więc zbliżyć się do ofiary praktycznie niezauważone.
Płomykówki żyją z reguły dość krótko – większość z nich ginie w pierwszym roku życia. Wysoka śmiertelność jest związana m.in. z trudnościami w zdobyciu pożywienia zimą, kiedy ziemię pokrywa śnieg.

Wymiary średnie

Długość ciała: ok. 35 cm
Rozpiętość skrzydeł: ok. 85-93 cm
Masa ciała: samce ok. 320 g, samice ok. 349 g

Głos

Płomykówki znane są z wydawanych przez siebie specyficznych okrzyków. Głos samca to wysokie, chrapliwe skrzeczenie trwające średnio 2 sekundy, z przerwami co 1-20 sekund. Nawołuje w locie albo siedząc na drzewie lub dachu budynku. Głos kontaktowy samicy jest wyższy, dźwięczny i bardzo przeraźliwy. Obie płcie odzywają się z reguły tylko w sezonie lęgowym. Pisklęta dopominają się o jedzenie sycząc (starsze) i trelując (młodsze).

Siedliska

Osiedla ludzkie, w pobliżu pól i łąk, równiny z zadrzewieniami, wrzosowiska i pola. Ma największy zasięg występowania spośród wszystkich zwierząt lądowych. Jej miejsca przebywania są zagrożone przez coraz bardziej intensyfikację rolnictwa. Zagrożeniem są dla nich także wyjątkowo mroźne zimy.

Okres lęgowy

Zazwyczaj jeden lęg w roku, choć przy dużej obfitości gryzoni wyprowadza dwa, a sporadycznie nawet trzy lęgi (pomiędzy kwietniem a wrześniem). Jeżeli nie ma dostatecznej ilości myszy, aby karmić młode, nawet 60% płomykówek może nie przystąpić do lęgu.

Gniazdo

Poszukiwanie miejsca legowiska należy do samca. Wybrane miejsce to najczęściej ciemne i rzadko odwiedzane części zabudowań, stodoły, strychy, ruiny, kościelne wieże, wiatraki itp., czasem także dziuple drzew. Wykorzystuje również skrzynki lęgowe wieszane przez człowieka.

Jaja

W lęgu zazwyczaj 4 do 8 jaj (maksymalnie 15 jaj), składane w odstępach dwudniowych (dlatego pisklęta są potem różnej wielkości i w razie niedostatku pożywienia te najmłodsze i najsłabsze giną). Jaja owalne, równo-biegunowe, białe, z masą ok. 20 g, o wymiarach ok. 30×40 mm, są często składane na wyściółce z rozkładających się wypluwek.

Wysiadywanie

Jaja wysiaduje tylko samica przez okres około 30–34 dni. Samica nie opuszcza gniazda, karmi ją samiec, który wielokrotnie w ciągu nocy przynosi pożywienie.
Pisklęta są okryte białym puchem. Samica karmi je rozrywając zdobycz na mniejsze kawałki. W wieku 15 dni jadają 4-5 myszy dziennie i potrafią już połknąć całą mysz. Młode opuszczają gniazdo po 50 – 60 dniach, choć przez najbliższe kilka tygodni jeszcze wracają do niego na dzień. Przez 3-5 tygodni są jeszcze zależne od pożywienia przynoszonego przez rodziców. Młode ptaki osiągają dojrzałość płciową po około roku.

Pożywienie

Prawie wyłącznie drobne gryzonie: norniki, myszy, ryjówki aksamitne (te ostatnie mogą stanowić do 30% zdobyczy). Dużo rzadziej chwyta małe ptaki, płazy, nietoperze czy owady (ćmy). Poluje o zmroku, nocą i o świcie, z reguły szuka ofiary lecąc nisko nad polem lub łąką. Przy polowaniu posługuje się przede wszystkim słuchem, ale też wzrokiem. Gdy namierzy ofiarę, chwyta ją szponami i zabija uderzeniem dzioba w podstawę czaszki, a następnie połyka w całości. Może też robić zapasy z upolowanych gryzoni, zwłaszcza w okresie lęgowym. Płomykówka usuwa przez dziób wypluwki 2-3 razy dziennie. Świeże mają ciemnoszary, połyskliwy kolor. Ich długość wynosi 30-80 mm, a średnica 15-25 mm. Sowa zostawia je zawsze w tym samym miejscu.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.