Kawka zwyczajna, kawka (Coloeus monedula) – średni ptak synantropijny z rodziny krukowatych – występuje w kilku podgatunkach

Występowanie

W Polsce można spotkać podgatunek Corvus monedula monedula (przez cały rok) i Corvus monedula sommeringii (pojawiający się zimą). Podgatunek Corvus monedula monedula występuje na półwyspie Skandynawskim, w południowej Finlandii, Danii, w Europie Środkowej na wschód od Łaby oraz na północnych Bałkanach. Podgatunek Corvus monedula sommerringii występuje w Europie wschodniej i w południowych Bałkanach oraz w zachodniej Azji po Kaszmir i Mongolię.

Cechy gatunku

Ptak wielkości gołębia, najmniejszy gatunek z rodzaju Corvus. Obie płci ubarwione jednakowo. C. monedula monedula – upierzenie czarne, a boki szyi, głowy i karku łupkowoszare. Na głowie czarna “czapka”. Tęczówki mlecznobiałe, widoczne z daleka, tworzące silny kontrast z ciemnym upierzeniem. C. monedula soemmerringii w odróżnieniu od poprzedniego ma na bokach szyi białe plamy, a szara barwa na głowie jaśniejsza. Młode ptaki głowę mają ciemniejszą – im starszy jest osobnik tym wyraźniej widać jaśniejsze boki głowy.
Jest ptakiem towarzyskim, zazwyczaj tworzy niewielkie stada. Zimą łączą się one w większe, bardzo często z gawronami. Mimo to cały rok zachowują więź partnerską i w lecącym stadzie łatwo można wyróżnić pary trzymające się blisko siebie. W stadach kawek panuje ścisła hierarchia. Dotyczy ona również łączenia się tych ptaków w pary. Samiec mający np. numer 10 w hierarchii stada kojarzy się z partnerką również zajmującą miejsce dziesiąte. W przypadku zmiany kolejności hierarchicznej kawek w strukturze stada zmianie ulegają również związki kawek. Przykładowo, jeżeli jeden z partnerów awansuje w stadzie, zawiera nowy związek z kawką, która poprzednio w strukturze stada znajdowała się od niego o jedną pozycję wyżej.

Wymiary średnie

Długość ciała: ok. 33–35 cm
Rozpiętość skrzydeł: ok. 67 cm
Masa ciała: ok. 230–240 g

Głos

Odzywa się głosem kew-kew lub kja-kja.

Siedliska

Głównie parki i miasta, czasem również ruiny, skały i obrzeża drzewostanów.

Okres lęgowy

Wyprowadza 1 lęg w ciągu roku.

Gniazdo

Gnieździ się w koloniach, z reguły dość wysoko. Gniazdo umieszczone w szczelinie muru czy skały, w głębokiej dziupli, w nieczynnym kominie, na poddaszu wieży lub kościoła. Korzysta także ze skrzynek lęgowych. Kominy, już podczas budowy domu, należy zabezpieczać przed nią siatką z nierdzewnego drutu (nie wolno niszczyć gniazd).

Jaja

Pod koniec kwietnia lub na początku maja składa 4–6 jaj o tle sinozielonym z niebieskim odcieniem, o średnich wymiarach 35×25 mm.

Wysiadywanie

Od złożenia pierwszego jaja trwa przeważnie 17–19 dni. Pisklęta osiągają samodzielność po ok. 30 dniach, lecz na noc wracają jeszcze do gniazda

Pożywienie

Głównie dżdżownice, pędraki, gryzonie, odpadki. W okresie lęgów bywa szkodliwa, wybierając jaja lub pisklęta drobnych ptaków śpiewających. Regularnie korzysta z pojnika i wodę często nosi dla młodych.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.